Dili, 3 Fevereiru 2025 – Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ), parseria ho USAID/Timor-Leste nia programa Mekanizmu Responsabilidade no Integridade (AIM), haksolok hodi fahe obra inspiradora husi Cedelizio V. M. C. do Rêgo, manan-na’in datoluk ba kompetisaun hakerek essay kona-ba Governasaun Di’ak no Anti-Korrupsaun.
Moris iha Lautém, Cedelizio nu’udar defensór apaixonadu ba mudansa sosiál no literasia. Iha 2018, nia ko-funda Movimentu Juventude Aldeia Dauluturo, inisiativa ida ne’ebé promove envolvimentu juventude liuhosi debate sira, diskursu sira, no atividade sira harii komunidade nian. Nia mós nu’udar membru ativu Movimentu Letras, kampaña literasua ne’ebé dedika ba haburas edukasaun iha Timor-Leste, no oras ne’e daudaun serbisu nu’udar jornalista ba Media Assa-News, iha ne’ebé nia destaka kona-ba governasaun no kestaun sosiál prinsipál sira.
Iha ninia artigu, Cedelizio esplora dezafiu istóriku no estruturál kona-ba governasaun no korrupsaun iha Timor-Leste. Nia argumenta katak legadu koloniál no opresaun polítika forma ona dinámika podér ne’ebé eziste, dala barak lori ba inefisiénsia burokrátiku no falta responsabilizasaun. Liuhusi ezame krítiku ida kona-ba polítika governu nian, nia kestiona se prioridade sira dezenvolvimentu nasionál nian reflete duni nesesidade sira povu nian.
Ninia artigu subliña importánsia edukasaun, saúde, no agrikultura nian hanesan pilar esensiál sira governasaun nian, hodi husu atu muda hosi gastu administrativu ne’ebé maka’as ba polítika sira ne’ebé maka fó benefísiu diretamente ba sidadaun sira. Nia aborda mós papél krítiku hosi instituisaun independente sira hanesan Komisaun Anti-Korrupsaun (KAK) no PDHJ hodi promove responsabilizasaun, hodi argumenta katak sira tenke hametin ho autonomia boot liu hodi kombate korrupsaun ho efetivu.
Cedelizio nia obra sai nu’udar xamada ba asaun, hodi dudu juventude Timor-oan sira atu ezije transparénsia, dezafia korrupsaun, no partisipa ativu iha governasaun. Ninia dedikasaun ba literasia, mídia, no envolvimentu síviku hatudu kbiit hosi lian joven sira nian hodi forma sosiedade ida ne’ebé justu no responsável liu.
🔗 Lee artigu kompletu iha ne’e: https://www.pdhj.tl/wp-content/uploads/2025/02/Baze-Istoria-Boa-Governasaun-No-Anti-Korupsaun-Baze-istoria-Cedelizio-.pdf
This post is also available in: English