Díli, 14 agostu 2025 – Provedór Direitus Umanus no Justisa, Virgílio da Silva Guterres “Lamukan,” foin lalais ne’e hasoru malu ho Xefe Estadu Maiór Jenerál Forsa Armada (CEMGFA, sigla Portugéz),Tenente-Jenerál Falur Rate Laek, iha Kuartél Jerál F-FDTL iha Fatuhada, Díli. Enkontru ne’ebé inisia husi Provedór ne’e ho objetivu hodi ko’alia kona-ba kazu sira ne’ebé PDHJ simu ne’ebé envolve membru F-FDTL iha alegasaun violasaun direitus umanus no atu esplora solusaun konstrutivu.
Iha enkontru ne’e, Provedór mós informa ba CEMGFA kona-ba kazu hirak ne’e no repete PDHJ nia pozisaun katak envolvimentu F-FDTL iha despeju administrativu kontra Dekretu Lei No. 26/2009 (Estatútu Orgánika Polísia Militár), ne’ebé autoriza de’it Polísia Militár atu asegura de’it alta entidades militares no la’ós atu intervein iha matéria sivíl sira.
Provedor mós levanta importánsia hosi renovasaun kooperasaun ho F-FDTL hodi hametin formasaun direitus umanus ba pesoál Forsa Armada nian, hodi nota katak programa kooperasaun atuál tuir planu sei konklui iha fulan-novembru 2026 maibé bele hanaruk ka atualiza hodi hatán di’ak liután ba nesesidade atuál sira.
CEMGFA apresia inisiativa no rekoñese kestaun sira ne’ebé levanta, hodi nota katak abordajen oioin hala’o ona atu minimiza kazu sira hanesan ne’e. Nia reafirma nia kompromisu atu apoia prosesu dixiplina internu sira no subliña katak kualkér membru F-FDTL ne’ebé komete krime ka viola direitus umanus tenke responsabiliza kriminalmente. Liután, nia sujere kooperasaun ho PDHJ hodi halo revizaun ba manuál formasaun F-FDTL hodi inkorpora konteúdu direitus umanus, reforsa importánsia dixiplina, profisionalizmu, no respeitu ba dignidade umanu. CEMGFA mós destaka kompleksidade sira iha F-FDTL nia laran maibé garante katak forsa ne’e iha tranzisaun ba modernizasaun, disiplina, no profisionalizmu, husu pasiénsia no komprensaun durante tranzisaun ne’e.
Nu’udar parte ida husi nia mandatu, PDHJ halo monitorizasaun ba entidade públika sira inklui polísia, forsa defeza, no guarda prizionál sira atu garante sira-nia konduta aliña ho estadu direitu no respeitu ba dignidade umana. Sorumutu ne’e marka pasu importante ida hodi reforsa kolaborasaun entre PDHJ no F-FDTL, ho instituisaun rua ne’ebé iha kompromisu atu harii forsa defeza ida ne’ebé modernu, profisionál, no responsavel.
This post is also available in: English